Anadolu’nun ilk yerleşim alanlarından biri ve ilk Ermeni yerleşimi olan Ani antik kenti, yüzyıllık bir tarihin ev sahibi olmasına rağmen değeri bilinemeyenlerden. Burası, 10.yy’da Bagratlı kralı Aşot’un emri üzerine Ermenistan sınırını çizen Arpaçay nehrinin yanında, krallığın başkenti olarak kurulmuş. Arpaçay vadisinde de uçsuz bucaksız koca bir alana yayılıyor. Kars Ani Harabeleri Gezi Rehberi’mizi paylaştığımız bu yazıda Kars Ani Antik Kentinde Gezilecek Yerler, Ani Antik Kenti Giriş Ücreti, Kars Ani Harabelerine Ulaşım, Kars Ani Harabeleri ziyaret saatleri hakkındaki gezi notlarımızı bulabilirsiniz.
İpek Yolu üzerinde, Anadolu tarihindeki en güçlü devletlerden de biri olan Ani kenti bir dönem 100.000’in üzerinde nüfusa sahipmiş. Hatta, bölgesinde Bagratlı’ların ardından Anadolu’nun başka medeniyetlerini de ağırlamış. Ne var ki yıllar içinde terk edilip unutulan bir kent haline gelmiş.
Açıkçası, kendi ülkemizde gezip görmeyi seven insanlar olarak biz bile Ani’yi planlarımıza uzunca bir süre eklemedik. Doğu Ekspresi büyük bir trend olup dört bir yanımızı Kars gezi fotoğrafları sarmasaydı, belli ki Ani ile buluşmamız çok daha uzun yıllar alacaktı.
İyisi mi kış planlarınıza Kars Ani Harebelerini görmeyi de ekleyin. Eminiz ki farklı aktivite olanakları ve güzel manzaraları ile Ani Antik Kenti unutamayacağınız yerlerden biri olacak.
Ani Harabeleri Gezisi Öncesi Bilmeniz Gerekenler
1. Ani Harabeleri’ni Piri Guide ile Gezin:
Ani’nin içinde maalesef pek fazla bilgi panosu bulunmuyor. Olanlar da çok eski olduğundan artık okunamayacak kadar tahrip olmuş durumda. Özetle, Ani’nin geniş çevresine yayılan kalıntıların ne olduğunu bilmeden gezerseniz hem gördüğünüzden bir şey anlamaz hem de gezi amacına ulaşmaz.
Bu yüzden, buraya gelmeden önce ya da dolaştığınız esnada Piri Guide’ın Kars rehberindeki ilgili bölümleri dinlemeyi unutmayın. Bunun haricinde, Ani’yi rehberle gezmek de bir alternatif. Rehberli turlarla ilgili bilgiyi Kars merkezdeki acentelerden ya da konakladığınız otelden alabilirsiniz.
2. Kars Ani Harabeleri Gezinizi Sağ Yoldan Başlatın:
Ani ören yeri gezisi ile ilgili bir önerimiz de tur rotanızla ilgili. Kent surlarından içeri girdikten sonra yol ikiye ayrılıyor. Tur grupları genellikle gezmeye sol yolu takip ederek başladığı için Fethiye Camii bölümü oldukça kalabalık olacak. Tavsiyemiz, sağ taraftan yürümeniz. Çünkü, burası kesinlikle çok daha sakin.
Kars Ani Harabeleri Gezilecek Yerler
Uçsuz bucaksız vadi manzarasında adım başı bir ibadethane kalıntısı ile tanışacağınız Ani’deyiz!Ani antik kentinin kalıntıları Arpaçay vadisinde, geniş bir alana yayılıyor. Burada göreceğiniz yerleri özetleyecek olursak; Fethiye Camii, Tigran Honents Kilisesi, Genç Kızlar Kilisesi, Rahibeler Manastırı, Aziz Prkitch Kilisesi, Gagik Kilisesi, Selçuklu Sarayı, Selçuklu Kervansarayı, Abughamrents Kilisesi, Manuçehr Camii, İpekyolu Köprüsü ve İç Kale diyebiliriz.
Yönlendirme eksiği olduğundan aşağıda biraz detaylandıralım istedik. Böylece, daha rahat gezebilirsiniz.
1. Ani Kenti Surları:
Kars Ani Harabelerini gezmeye Anti kentinin şehir surlarından geçerek başlıyorsunuz. Yaklaşık 5 km uzunluğundaki şehir surları, birbirine geçme sistemle bazalt taşlarından yapılmış. Hala oldukça sağlam.
2. Tigran Honents Kilisesi:
Kilise, Anili tüccar Tigran Honents’in isteğiyle 1215 yılında tamamlanıyor. Ermenilere Hıristiyanlığı getiren ve bazı yerlerde Krikor olarak da geçen Aziz Gregory Lusavoriç’e adanıyor. Bu yüzden bazı yerlerde adını Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi olarak da görebilirsiniz. Gezme şansınız olursa, Krikor ve Hz. İsa ile ilgili anlatımların olduğu duvar resimlerini incelemeyi unutmayın. Özellikle, mavi renkli detayları dikkat çekici.
3. Genç Kızlar Kilisesi:
Daha çok Bakireler Manastırı ve Genç Kızlar Kilisesi isimleriyle bilinen Surp Hrispime Manastırı, Tigran Honents Kiliesisi’nin de aşağısında. Aslında, Arpaçay vadisinden görülebilen yapılardan biri. 13. yy’da Ani’ye ulaşan ticaret yolunun başlangıcına ve Arpaçay nehri kenarına yapılıyor. Sarp kayalar üzerinde konumlandığı için bozulmadan günümüze dek ulaşan manastır, Azize Hrispime’ye adanıyor.
4. Rahibeler Manastırı:
Genç Kızlar Kilisesi gibi sarp kayalar üzerine yapılan bir diğer yapı da Rahibeler Manastırı olarak geçen Kız Kalesi. Ulaşılması zor bir yerde olduğundan biz göremedik. Ancak, bu yüzden bütünlüğünü koruyup günümüze kadar gelmiş olması da sevindirici. 😊
5. Aziz Prkitch Kilisesi:
Keçeli Kilise olarak da bilinen Aziz Prkitch Kilisesi, Tigran Honents Kilisesi’nin biraz ilerisinde yer alıyor. 1036 yılında Kral III. Sembat isteğiyle yapılan kilise, daha sonra Atabekler tarafından restore ediliyor.
Kilisenin içinde Son Akşam Yemeği ve İncil’in yazarlarını temsil eden duvar resimleri var. Ancak, günümüzde çok görünür şekilde değil maalesef. Aziz Prkitch Kilisesi, Kars Ani Harabelerinin en farklı mimarilerinden. Çünkü, 1930 yılında yıldırım düşmesi sonucu kilisenin yarısı yıkılıyor ve bugünkü yarım görünümünü alıyor.
6. Gagik Kilisesi:
Surp Krikor Kilisesi olarak da bilinen Gagik Kilisesi ile birazdan anlatacağımız Fethiye Camii’nin mimari aynı kişi. 1000’li yıllarda yapılan kilisenin adı da Ani’nin o dönemki hükümdarı olan Kral Gagik’ten geliyor. Ne var ki ilk inşasında pek sağlam olmadığı için kısa süre içinde yıkılıyor. Şu anda da sadece kalıntıları görülebiliyor.
7. Selçuklu Sarayı:
Sarayın, Ani kenti Selçuklular tarafından fethedildikten sonra burayı yönetmek için atanan Ebu’l Manuçehr tarafından yaptırıldığı söyleniyor. Başta 3 katlı inşa edilen Selçuklu Sarayı dönemin taş işçiliğini yansıtıyor. Bu arada mimari detayları da Selçukluların özelliklerini tam anlamıyla taşıyor.
8. Selçuklu Kervansarayı:
Sadece kalıntıları olan Ani değerlerinden biri de 12. yüzyıl başlarında yapılan Selçuklu Kervansarayı. Kırmızı ve siyah taş detayları hala görülebiliyor. Ancak maalesef günümüze çok az bir bölümü kalmış. Kervansarayın bir diğer adı da Surp Arak’elots Kilisesi.
9. Ebul Muammeran Camii:
Ebul Manuçehr’in oğlu Ebul Muammeran tarafından babasının vefatı üzerine, aynı Manuçehr Camii mimarisinde yapılıyor. Camii’nin özelliği, minaresinin Manuçehr Camii’nden daha uzun olması. Ayrıca, üzerinde Ani ticareti ile ilgili bir kitabe de bulunduruyor. Ne var ki camii 1917’de tamamen yıkılıyor. Şu an yalnızca minaresinden kalan küçük bir kalıntıyı ve caminin bulunduğu alanı görebiliyorsunuz.
10. Abughamrents Kilisesi:
Kars Ani antik kenti simgesi olan Abughamrents Kilisesi, ülkemizdeki silindirik kilise ve Ermeni mimari örneklerinden biri. 980 yılında Prens Pahlavuni tarafından yaptırılan kilise duvarlarındaki pencere detaylarıyla Arpaçay vadisine tepeden bakıyor. Mimarisinde dönemin tipik özelliklerini taşıyan Abughamrents Kilisesi, Pahlavuni ailesinin özel şapeli olarak yapılıyor.
Pahlavuni ailesi, o dönem bağımsız olan Ani’nin Bizans’a katılmasına karşı çıkması ile Ani tarihinde önemli bir rol oynar. Kilisenin adı da bu direnişe öncü olan Vahram Pahlavuni’nin oğlu Abughamir’den geliyor. Kaynaklarda Aziz Gregory Kilisesi ve Polatoğlu Kilisesi olarak da bulabilirsiniz.
11. Manuçehr Camii:
Anadolu’nun ilk Türk camisi olan Ebul Manuçehr Camii, Selçuklu döneminden günümüze kalan en eski yapı. Cami, Alparslan’ın Ani fethi sonrasında Şedadlı Emir Manuçehr Bey’in isteği üzerine yapılıyor. Arpaçay vadisine bakan yamaç üzerinde yer alıyor.
İki katlı mimarinin alt bölümü medrese, üstü ise ibadet alanı fikri ile tasarlanmış. Camiye ait 99 basamaklı minare orijinal. Diğeri yıllar içinde birçok kez restore edilmiş ve zamanla değişmiş. Manuçehr Camii’nin pencerelerinden Arpaçay vadisine baktığınızda sağ çapranızda Ermenistan yer alıyor.
12. İpekyolu Köprüsü:
Manuçehr Camii’nin pencerelerinden Arpaçay’a baktığınızda kalıntılarını görebileceğiniz İpekyolu Köprüsü’ne geldi sıra. Burası aslında bir nevi Anadolu’ya giriş kapısı işlevi görüyormuş. Başta iki katlı inşa edilen köprünün bir süre sonra gövdesi yıkılmış. Maalesef şu an yalnızca nehrin iki yanında kalan ayakları görülebiliyor.
13. İç Kale:
Manuçehr Camisi’nin ilerisindeki iç kaleyi tepe üzerindeki surlar ve bu surların içindeki kilise ve saray kalıntıları oluşturuyor. Bu bölgenin Kafkaslar’dan göç eden ve Kars’a adını veren Karsak oymağı tarafından yapıldığı yazılıyor. Günümüzde bu yapıların eski halini görmek ne yazık ki imkansız. İç kale, bir zamanlar Ani’nin ilk Hıristiyan mimarisine ev sahipliği yaptığı için ayrıca önem taşıyor.
14. Fethiye Camii:
Burası aslında bir katedral. Bagrat Kralı II. Sembat döneminde yapılmaya başlansa da kendisinin ölümünden sonra eşi Kraliçe Katrandine tarafından tamamlanmış. Ani’nin de en özel yapılarından biri. Katedral, Ani’nin 1064’te Alparslan tarafından fethedilmesi sonu camiiye çevrilmiş. Ek olarak, katedralin günümüzdeki ‘Fethiye’ adı da burada kılınan fetih namazından geliyor.
Katedralin kubbesi günümüze kadar uzanamamış ama yapının kendisini gezebiliyorsunuz. Geçen yıl restorasyondaydı. Ne diyelim, her köşesi demirlerle örülmüş olmasına rağmen gerçekten muazzam güzellikte.
15. Mağaralar:
Kars Ani kenti en kalabalık zamanında 100.000’in üzerinde bir nüfusa ev sahipliği yapıyormuş. Harabeler arasında gezerken, vadideki oluşumları gözlerseniz burada tüf kayalıklardan oluşan mağara yapılarını göreceksiniz. Bu mağaralar, ev, depo, şapel gibi amaçlarla yüzyıllar boyu kullanılmış. 1950’lere kadar mağara yaşamı devam etmiş olsa da daha sonra buralar devletin kararı ile boşaltılarak koruma altına alınmış.
Kars Ani Harabeleri Giriş Ücreti
Ani ören yeri giriş ücreti 2024 için kişi başı 180 TL. Müzekart’ı olanlara ve 18 yaşından küçükler için ücretsiz. Ayrıca, araçla gelenler için girişteki otopark alanı da ücretsiz.
Kars Ani Harabeleri Ziyaret Saatleri
Ani ören yerini yaz döneminde 08:00-19:00, kış döneminde 08:00-17:00 arasında gezebilirsiniz. Ziyaret için en uygun zaman sabah saatleri. Kars’ta kiminle konuştuysak Ani’yi sabah görmemiz gerektiğini söyledi. Bu arada antik kent, Arpaçay vadisinde yer aldığı için öğleden sonra çok rüzgarlı oluyor. Yani, kış döneminde gidecekseniz sıkı giyinmeyi ihmal etmeyin.
Kars Ani Harabelerine Nasıl Gidilir?
Kars Ani Harabeleri’ne araçla ya da merkezdeki turlara katılarak gidebilirsiniz. Rehberli turlarla ilgili bilgili Kars merkezdeki acentelerden ya da konakladığınız otelden bilgi alabilirsiniz.
Kars merkezden Ani ören yerine araçla ulaşmak için, Ardahan-Erzurum karayolunda Ani Harabeleri tabelalarını takip etmelisiniz. Yol üzerinde Subatan’ı geçtikten sonra tabelalar sizi yönlendirecek. Hava karlı olsa bile aracınızda zincir olduğu sürece yolda herhangi bir sorun olmuyor. Yol hep açık.
Araçla gidenler Ani girişindeki otoparka araçlarını bırakabiliyor, otopark ücretsiz.
Ani Harabeleri Ulaşım konusu ile birlikte Ani Antik Kenti yazımızın sonuna geldik. Kars ve Ani ile ilgili tüm notlarımıza Instagram’da @nesemcelikkaya hesabından #journavelkars etiketiyle ulaşabilirsiniz. Bizi takip edin, birlikte gezelim!
ÇILDIR GÖLÜ GEZİ REHBERİ VE ÇILDIR GÖLÜNDE YAPILACAKLAR
KARS GEZİLECEK YERLER: DETAYLI KARS GEZİ REHBERİ
DOĞU EKSPRESİ HAKKINDA HER ŞEY VE BİLMENİZ GEREKENLER